Op basis van uitgebreid literatuuronderzoek hebben onderzoekers van Tertium en de Vrije Universiteit twintig deugden geselecteerd die relevant kunnen zijn voor het gedrag van mensen in de energietransitie.
Je vindt het goed als mensen zich flexibel opstellen en bereid zijn mee te werken aan verandering die noodzakelijk is om van fossiele brandstoffen over te gaan op duurzame energie. Je houdt ervan als mensen nadenken over hoe ze hun gedrag kunnen veranderen, bijvoorbeeld door over te stappen naar een duurzame energieleverancier. Je vindt het belangrijk dat mensen zich ervan bewust zijn dat vasthouden aan oude gewoonten zoals lang douchen of de motor van een auto stationair laten draaien schadelijk kan zijn voor het klimaat.
Je vindt het belangrijk dat mensen hun eigen plan trekken, hun eigen leven leiden. Je hecht veel waarde aan eigen verantwoordelijkheid en vindt dat je die niet in andermans schoenen moet schuiven. Je hebt respect voor mensen die niet wachten tot ze ergens toe worden verplicht, maar zelf investeren in een inductiekookplaat omdat dat duurzamer is dan gas. Je waardeert het ook wanneer mensen hun afval scheiden, al heeft de gemeente de container voor plastic op een onhandige plek neergezet, of willen hun huisgenoten hier geen moeite voor doen.
Je waardeert als mensen vasthouden aan hun eerdere besluiten en opvattingen. Als er eenmaal besloten is om energiegebruik in jouw wijk te reduceren met 20 %, dan vind je het belangrijk om daaraan vast te houden. Je houdt van uitvindingen die energieverbruik beter meten, en helpen om inconsistenties tegen te gaan. Je hebt je bijzonder geërgerd aan het sjoemeldiesel-schandaal (autofabrikanten die over verbruik auto’s logen). Je waardeert het wanneer iemand aannemelijk kan maken dat hij al jaren dezelfde koers vaart en er bijvoorbeeld aan vasthoudt nooit langer dan tien minuten te douchen, de verwarming vanaf 21.30uur op 17 graden zet, op zijn bedrijf er altijd voor zorgt dat iedereen de lichten uitzet etc.
Je vindt het bewonderenswaardig als mensen op een ongebruikelijke, originele manier problemen op weten te lossen. Je vindt het belangrijk om open te staan voor meerdere opties. Je waardeert het als bijvoorbeeld mensen met een klein huis op een creatieve manier toch ruimte hebben gemaakt om plastic, glas en papier te kunnen scheiden. De dakpannen met ingebouwde zonnecellen die het automerk Tesla presenteerde is een voorbeeld van een technologische oplossing die jou zou kunnen aanspreken.
Je vindt het goed als mensen waardering voelen voor iets wat ze fijn of mooi vinden. Je vindt het belangrijk dat mensen zich ervan bewust zijn dat het niet vanzelfsprekend is dat we toegang hebben tot schoon water, frisse lucht en goed eten. Je denkt dat mensen sneller in actie zouden komen, wanneer het (iets) normaler zou zijn om elkaar dankbaar te zijn voor bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of de aanleg van een natuurgebied.
Je waardeert het als mensen tevreden zijn; het is belangrijk om ook de kleine dingen te waarderen. Je houdt niet van mensen die altijd maar het nieuwste van het nieuwste moeten hebben, puur omdat het nieuw is. Je vindt het mooi als iemand een goede vondst doet in een kringloopwinkel, of als je met een simpele oplossing zoals radiatorfolie of tochtstrips energie kan besparen.
Je vindt het belangrijk dat mensen proberen om de schadelijke effecten van hun gedrag zoveel mogelijk te beperken. Je houdt van uitvindingen die olie vervangen door schone energie, je vindt het goed als er alleen nieuwe woningen mogen worden gebouwd als er ook nieuwe natuurparken worden aangelegd. Je waardeert het als mensen bomen kopen die worden geplant om de milieukosten van hun reizen te compenseren. Je hebt respect voor mensen die vegetariër zijn omdat ze vinden dat er voor de productie van vlees teveel energie wordt verspild.
Je vindt het belangrijk dat mensen luisteren naar de personen die verstand van zaken hebben. Als wetenschap en politiek het erover eens zijn dat klimaatverandering een bedreiging is en we daar wat aan moeten doen, vind je dat mensen zich daar ook naar moeten gedragen. Als het parlement besloten heeft om bijvoorbeeld 30 % energie te besparen in 2025, dan moeten we ons daaraan houden. Als er boetes worden gezet op vervuilende diesels, dan moeten die gewoon worden betaald.
Je vindt het belangrijk dat mensen vrijgevig zijn en hun goede ideeën, kennis of hun welvaart delen zonder dat ze er precies hetzelfde voor terug willen. Je houdt ervan als mensen niet alleen voor het geld investeren in energieprojecten, maar ook omdat ze het leuk vinden om nieuwe technologie met anderen te delen of om iets meer uit te geven zodat de aarde ook voor toekomstige generaties een leuke plek blijft. Denk bijvoorbeeld aan de auto’s van Tesla die bewijzen dat je geld kunt verdienen en gul kunt zijn.
Je vindt het goed als mensen zich verzetten tegen besluiten die ze verkeerd vinden. Je vindt het belangrijk dat mensen kritisch zijn tegenover hun omgeving, en het bijvoorbeeld niet zomaar accepteren als hun bank of pensioenfonds investeert in fossiele brandstoffen. Je hebt respect voor iemand die met spandoeken of internetpetities zijn/haar stem laat horen tegen een vervuiling, zoals bijvoorbeeld Greenpeace doet.
Je vindt het goed als iemand handelt in het belang van anderen, zonder daar iets voor terug te vragen. Je vindt het waardevol als iemand vrijwilligerswerk in bijvoorbeeld een duingebied doet of een flink bedrag doneert aan het Wereld Natuurfonds .
Je vindt het belangrijk dat mensen zich matigen, ook wanneer zij zich meer kunnen permitteren. Je houdt van uitvindingen die helpen om je energiegebruik te beperken. Van ‘low-tech’ zoals een douchezandloper, tot een app op je telefoon die je waarschuwt dat je te veel apparaten hebt aanstaan of dat je telefoon zelf te veel energie gebruikt.
Je waardeert het als mensen die best een hoge energierekening kunnen betalen, zich toch beperken in de spullen die ze kopen en de verwarming niet te hoog zetten.
Je waardeert het als mensen acties ondernemen die lef vereisen en niet de gemakkelijkste weg volgen. Je houdt ervan als iemand durft te investeren in energiemaatregelen waar anderen nog even nadenken. Je waardeert het als mensen opkomen voor duurzaamheid, in een omgeving waar ze verder alleen staan.
Je waardeert het als mensen goed nadenken over de juiste strategie voor ze actie ondernemen. Je houdt ervan als iemand de juiste beslissingen neemt waarin falen, of schadelijke bijeffecten praktisch zijn uitgesloten. Je vindt het goed als mensen een gedegen plan maken waarin ze stapje voor stapje hun huis of bedrijf energieneutraal maken.
Je vindt het belangrijk dat mensen zich de problemen van anderen aantrekken. Je houdt van maatregelen die ook goed zijn voor de derde wereld en/of voor de generaties die na ons komen. Je waardeert het als mensen bijvoorbeeld geen producten kopen waar tropisch regenwoud voor wordt gekapt, of op zoek gaan naar olievrije alternatieven voor plastic. Je waardeert het ook wanneer een aantal mensen iets meer betalen, zodat degene met een kleine portemonnee ook een wasmachine kan kopen die minder energie verbruikt of toch mee kan doen aan een zonnepanelenproject.
Je vindt het goed als mensen snel, en intuïtief reageren. Je denkt dat lang nadenken veel goede initiatieven in de kiem smoort.
Je houdt ervan als mensen spontaan besluiten om ergens voor te kiezen. Je hebt waardering voor mensen die direct enthousiast reageren als een buurtbewoner met een initiatief komt om bijvoorbeeld samen energie te besparen of die direct besluiten om zonnepanelen aan te schaffen.
Je vindt het belangrijk dat mensen op elkaar kunnen rekenen. Je waardeert als mensen zich constant gedragen, ook als de situatie verandert. Als de overheid kiest voor een bepaalde aanpak, bijvoorbeeld om in zonneparken te investeren, dan is het goed om vast te houden aan die keuze zo de ontwikkeling van de technologie te steunen, en zekerheid te verschaffen aan de samenleving over wat er wel niet gaat gebeuren.
Je vindt het goed als mensen nadenken over de kosten en baten van hun keuzes. Je waardeert het wanneer iemand zich goed heeft verdiept in de mogelijkheden voor een nieuwe energieleverancier, en in zijn/haar keuze ook de impact op het milieu heeft meegenomen.
Je houdt ervan als mensen zich pragmatisch opstellen en begrijpen dat het einddoel belangrijker is dan de weg ernaartoe. Je houdt van plannen die bijvoorbeeld tot het laatste moment de mogelijkheden van zon- of windenergie openlaten. Je waardeert het als iemand een principe laat varen voor het hogere goed. Bijvoorbeeld door een gunstige lening af te sluiten om zijn huis te isoleren, ook al maakt hij liever geen schulden of door met de buurt schone energie in te kopen, ook al is hij of zij een echte individualist.
Je vindt het belangrijk dat mensen zich inspannen om anderen te helpen en hun leven makkelijker of leuker te maken. Je houdt ervan als iemand een initiatief neemt om bijvoorbeeld mensen met weinig geld aan een lagere energierekening te helpen, of een fonds opzetten dat het mogelijk maakt om zonnepanelen te installeren voor mensen met lage inkomens. Je waardeert het als mensen actief proberen om iedereen bij initiatieven te betrekken en goed kunnen uitleggen waarom die zo belangrijk zijn.